Onderzoek naar psychose
Marieke Pijnenborg is Gz-psycholoog en hoogleraar klinische psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zij neemt altijd de praktijk als uitgangspunt voor haar manier van behandelen van patiënten met een psychose. Vandaaruit formuleert ze onderzoeksvragen. ‘Ik wil heel graag begrijpen wat er gebeurt bij mensen met een psychose, in het brein en in interactie met de omgeving, en uiteindelijk hoe kunnen we hen het beste helpen. Daar zijn we continu mee bezig.’Psychose wordt niet langer gezien als een pure hersenziekte. Er is ook een duidelijke interactie tussen genetische aanleg en de omgeving waarin iemand opgroeit. Daarnaast is er overlap tussen symptomen van psychose en dissociatieve stoornissen, zoals stemmen horen, wanen en hallucinaties. Waarom de grenzen tussen deze stoornissen niet zo strikt zijn als de DSM voorstelt, legt Pijnenborg in deze aflevering uit.
Daarnaast wordt er veel onderzoek gedaan naar de kenmerken van stemmen bij psychose en dissociatieve stoornissen om te bepalen of het dezelfde fenomenen zijn en of behandelingen uit de ene groep ook effectief kunnen zijn bij de andere groep.
Behandelmethoden voor psychose en dis
Er zijn verschillen tussen behandelmethoden van psychose en dissociatieve stoornissen. Cognitieve gedragstherapie, medicatie en familie-interventies worden vaak gebruikt bij psychose, terwijl bij dissociatieve stoornissen fasegerichte behandeling en heel recent ook specifieke therapieën zoals schematherapie worden toegepast. Pijnenborg gaat hier in deze aflevering dieper op in.Kickboksen was een van de behandelmethoden die Pijnenborg gebruikte bij patiënten. Dat stuitte eerst op de nodige weerstand maar het zorgde voor een groepsgevoel bij de deelnemers: ‘Het project was inclusief en bevorderde participatie. Mensen van verschillende niveaus en sportieve achtergronden deden mee. Het gaat bij vechtsport dan ook niet om explosies van geweld, maar om het kanaliseren van wat mensen voelen en het leren lezen van de ander. Boksen vereist continu kijken naar hoe de ander op jou reageert, wat iets met je inlevingsvermogen en samenwerken te maken heeft.’ Uiteindelijk leverde het onderzoek geen significante meetresultaten op, maar wel waardevolle inzichten. Pijnenborg verwijst ook naar een nieuw kleinschalig onderzoek met sportcoaches en mensen in het eerste stadium van een psychotische aandoening.
Schizofrenie
Patiënten met schizofrenie leven gemiddeld 15 tot 20 jaar korter dan mensen uit de algemene populatie. Dit heeft te maken met verschillende factoren, waaronder een ongezonde leefstijl, zoals roken, weinig lichaamsbeweging en slechte voeding. Suïcide en ongelukken spelen ook een rol in het vroegtijdig overlijden van deze patiënten. ‘De leeftijd waarop mensen met psychische stoornissen ziek worden, valt vaak samen met de periode waarin belangrijke identiteitsvormende processen plaatsvinden. Mensen met psychische stoornissen kunnen zich sterk identificeren met hun ziekte, waardoor hun eigen identiteitsvorming wordt belemmerd’, stelt Pijnenborg.Identiteitsvorming
Het streven is om mensen te helpen een gevoel van wie ze zijn te ontwikkelen en hun psychische problemen niet als hun volledige identiteit te zien. Onderzoek richt zich op het creëren van een persoonlijk narratief waarvan psychische klachten een deel zijn, maar niet het gehele verhaal. Er wordt ook onderzoek gedaan naar preventie van psychose bij mensen met een hoog risico. De nadruk ligt op persoonlijk en maatschappelijk herstel, in plaats van alleen het behandelen van symptomen.‘Uiteindelijk zijn patiënten mensen met dezelfde angsten als jij en ik. Alleen zij hebben soms hele heftige dingen meegemaakt of moeten omgaan met stemmen, of met heel erge achterdocht. En dat maakt het leven uitdagend. Ik vind het tegelijkertijd ook zo mooi hoe herkenbaar het eigenlijk is. Hoezeer we allemaal gewoon mensen zijn met onze struggles in het leven.’
Meer horen van prof. dr. Marieke Pijnenborg over dissociatie, psychose en schizofrenie?
Luister naar deze aflevering van de RINO Groep Podcast.