Als medewerker bij Veilig Thuis in Amsterdam heeft Janine veel contact met cliënten wanneer er sprake is van huiselijk geweld en conflictueuze scheidingen. ‘Ik spreek ouders, kinderen en informanten, zoals leerkrachten, de huisarts en de jeugdgezondheidszorg. Door breed-systemisch te kijken, probeer ik te achterhalen wat er precies aan de hand is en waar de complexiteit zit van de scheiding. Het mooie aan deze cursus is dat de docent, Sietske Dijkstra, heel goed op de hoogte is van de ontwikkelingen ten aanzien van ‘complexe scheidingen’. Zij doet veel onderzoek naar hoe je als hulpverlener beter kunt aansluiten op de gecompliceerde dynamiek tussen partners, bijvoorbeeld door systemisch te werken. Het werkt vaak niet meer om met beide ouders aan tafel te gaan zitten en de ruzies uit te spreken. In de praktijk merk ik ook dat ouders er dan niet uitkomen en in de ruzies blijven hangen.’
Aandacht geven aan verwijten
Janine noemt onder meer de sociale druk, de individualisering en de doorgezette emancipatie van de vrouw als factoren bij het steeds complexer worden van een scheiding. ‘Als je als vrouw wilt scheiden, dan ben je niet meer alleen afhankelijk van de man of van traditionele patronen. Verder wordt iemand soms tijdens het scheidingsproces zelf ook geconfronteerd met onverwerkt trauma en de eigen familiegeschiedenis. Die complexiteit maakt dat een scheiding niet eenvoudig is op te lossen met één gesprek. Wat wel kan helpen, is om als hulpverlener te luisteren naar de verwijten die worden gemaakt en daar aandacht aan te geven. Onder ieder verwijt zit een verlangen of een diepe wens. Bijvoorbeeld het verwijt dat iemand nooit naar je luistert, kan het verlangen zijn om je gewenst of gehoord te voelen. Dat verlangen kan teruggaan naar jouw eigen kindertijd waarin jij je niet gewenst voelde. Door de aandacht meer op jezelf te richten in plaats van jouw partner, kom je dichter bij en tot jezelf. Je ziet in wat jij nodig hebt en vanuit dat verlangen kun je verder bouwen.’
Onzichtbaarheid van psychisch geweld
In de cursus wordt ook aandacht besteed aan psychisch geweld binnen relaties (dwingende controle). Een onderwerp waar Janine in haar werk vaak mee geconfronteerd wordt. ‘Psychisch geweld komt veel voor, maar is voor de buitenwereld niet zichtbaar en wordt niet altijd gesignaleerd. In deze cursus worden veel voorbeelden gegeven van hoe dwingende controle werkt, waardoor de puzzelstukjes op zijn plek vallen. Ik heb geleerd dat het instrumenteel is, vaak wil degene de partner manipuleerbaar houden. Je leert hoe je bepaalde tools kunt inzetten in het gesprek met die persoon. Ik heb in mijn werk geregeld iemand tegenover mij die charmant en flamboyant overkomt, terwijl er toch een melding tegen degene is gedaan van huiselijk geweld. Hoe ga je daarmee om? Door deze cursus ben ik scherper geworden, waardoor ik een betere hulpverlener kan zijn. Ik weet hoe ik het gedrag van iemand kan begrenzen en hoe ik psycho-educatie kan inzetten om het slachtoffer te helpen. Zij zijn vaak het zelfvertrouwen in zichzelf helemaal kwijtgeraakt.’
Een veilig thuis
‘Ik gun iedereen een veilig thuis, daarom vind ik deze cursus zo waardevol. Ongeveer 40% van het huiselijk geweld is psychisch geweld. Het is belangrijk om daar als hulpverlener scherp op te zijn. Sietske Dijkstra kan als geen ander dit ingewikkelde onderwerp onder de aandacht brengen. De praktijk komt op mijn werk de hele dag voorbij, het is goed om daarnaast gevoed te worden met actuele kennis en inzichten. De vervolgcursus ‘Omgaan met (vermoedens van) ouderverstoting’ kan ik ook aanbevelen, omdat je daarin leert dat verstoting in een relatie al begint in een huwelijk, wat kan leiden tot een complexe scheiding.’
