‘De afgelopen jaren is er veel veranderd in het werkveld van de ggz. En nog steeds komt er veel op ons af’, begint Dingemanse. Hij doelt op de recente invoering van de AVG en de digitalisering, op de eerder invoering van het DBC-systeem in 2005 en de gaande discussie over de nieuwe beroepenstructuur. ‘Elk besluit heeft gevolgen. En telkens is de vraag: welke impact heeft deze verandering op het werkveld, op de professional en dús op het onderwijs?’
‘Educatie is het krachtigste middel om verandering in het werkveld te bewerkstelligen’
Interview met Pieter Dingemanse
23 september 2020
Het competentiegericht opleiden is inmiddels vijf jaar geleden ingevoerd. Dat veranderde niet alleen het theoretisch onderwijs, maar ook het praktijkonderwijs. Hoe bevalt dat? Pieter Dingemanse is als P-opleider verantwoordelijk voor de BIG-praktijkopleidingen binnen Altrecht. In dit interview vertelt hij wat de hedendaagse praktijk eist van de professional en hoe hij daarvoor de voorwaarden probeert te scheppen in de instelling.
‘Competentiegericht opleiden waarborgt de kwaliteit van de ggz, mits het goed wordt toegepast.’
Pieter Dingemanse
Dingemanse: ‘Als opleiding voel je iedere verandering als eerste. Je leidt professionals op voor de toekomst. Dat betekent dat je bij een aanpassing of wetswijziging het onderwijs moet bijsturen, vaak nog voordat de wijziging daadwerkelijk is doorgevoerd. Samen met hoofdopleiders van de RINO Groep zijn we continu bezig om ervoor te zorgen dat de theoretische lessen en het praktijkonderwijs van hoog niveau zijn en blijven.’
Competentiegericht opleiden
Vijf jaar geleden is het competentiegericht opleiden ingesteld. Volgens Dingemanse een goede ontwikkeling: ‘Competentiegericht opleiden waarborgt de kwaliteit van de ggz, mits het goed wordt toegepast.’ Voor de invoering van het competentiegericht opleiden draaide het praktijkonderwijs voornamelijk om persoonlijke leerdoelen. Deelnemers formuleerden deze individuele leerdoelen zelf. ‘Leerpunten die zij zelf niet in beeld hadden, werden daardoor vergeten’, zegt Dingemanse. ‘Competentiegericht opleiden helpt om breed te kijken naar iemands professionele ontwikkeling en toetst een brede set van vaardigheden die bovendien voor iedereen gelijk is. Dit komt de kwaliteit van de ggz ten goede.Dingemanse benadrukt dat het competentiegericht opleiden niet moet worden benaderd als een lijst met competenties die je moet afvinken. ‘Iedere deelnemer heeft sterke en zwakke punten en volgt binnen de gestelde randvoorwaarden zijn eigen leerproces om aan de beoogde competenties te voldoen. De benodigde competenties vormen het uitgangspunt om met elkaar in gesprek te gaan en ervoor te waken dat bepaalde benodigde vaardigheden onvoldoende worden getraind.’
Ontwikkelingen in de ggz
Cijfers uit de periode van 2011 tot 2018 laten zien dat het aantal gz-psychologen met een derde is toegenomen. ‘Er is een enorme vraag naar deze beroepsgroep’, zegt Dingemanse. ‘Gz-psychologen vormen een belangrijke steunpilaar voor de ggz. Dit heeft te maken met de brede inzetbaarheid en de waardering die zij krijgen voor hun vak.’Volgens Dingemanse laat steeds meer onderzoek zien wat de kracht is van bepaalde methodieken, zoals recent bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie bij psychose of EMDR bij PTSS. Doordat psychologische methodieken relatief weinig bijwerkingen hebben, worden ze steeds vaker ingezet bij uiteenlopende problemen. Kortom: de gz-psycholoog is nodig.
‘Als behandelaar ben je slechts een schakeltje in de gehele keten van zorg. Je bent niet meer diegene die de cliënt alleen behandelt, maar ook diegene die ervoor zorgt dat de cliënt behandeld wordt.'
Pieter Dingemanse
De wachtlijsten in de ggz laten zien dat het tekort aan behandelaren nog altijd groot is. Dingemanse: ‘Bij Altrecht leiden we geen professionals op voor onze organisatie, maar voor het hele werkveld. Het maatschappelijk belang staat altijd centraal. Op onze praktijkopleidingsplaatsen kan daarom ook van buitenaf worden gesolliciteerd. Tevens werken we veel samen met andere organisaties om meer en kwalitatief hoogstaande praktijkopleidingsplaatsen te realiseren.’
BIG-professional van de toekomst
Behandelaren veranderen steeds meer in netwerkmakelaars, vindt Dingemanse. Volgens hem wordt samenwerking steeds belangrijker, zowel het versterken van het (familie)netwerk van de patiënt als interdisciplinair als tussen organisaties en instellingen: ‘Als behandelaar ben je slechts een schakeltje in de gehele keten van zorg. Je bent niet meer diegene die de cliënt alleen behandelt, maar ook diegene die ervoor zorgt dat de cliënt behandeld wordt. En die daarnaast de mensen in beeld heeft die je nog niet tegenover je hebt; mensen op de wachtlijst bijvoorbeeld, of mensen in het netwerk of de omgeving van je cliënt.’Dat vraagt ook om andere vaardigheden, zoals goed kunnen samenwerken. Maar ook het kunnen bewaken van overzicht en het kunnen op- en afschalen van zorg wanneer nodig. Het is aan het onderwijs om enerzijds te reageren op verandering en de professional hiervoor klaar te stomen. En anderzijds om vernieuwing in het werkveld juist teweeg te brengen, vindt Dingemanse. ‘Educatie als het krachtigste middel om verandering in de wereld te bewerkstellingen; met opleiden kunnen we verandering in de ggz in gang zetten. Dat is voor mij een goede reden om hiermee bezig te zijn’, aldus Dingemanse.