'Doe wat je kan en ga daar vol voor. Dat heb ik willen meegeven!'

De eerste aanzetten tot rehabilitatiegericht werken kwamen in de jaren '70 en '80 uit de antipsychiatrie. 'Het was een tegenbeweging', vertelt Den Hollander, gekant tegen het dominante medische model in de ggz. 'De rehabilitatiebenadering werd in de jaren '80 enthousiast omarmd, net als daarna het Krachtgericht werken. Dat gaf een enorme boost, ook aan de patiëntenbeweging die hierdoor steeds meer trekken van een herstelbeweging kreeg. Zo kregen de mensen om wie het gaat steeds meer invloed op de inhoud van de geboden zorg en ondersteuning.'

Het denken over herstel gaat door. Was het Den Hollander aanvankelijk te doen om 'systematische' lotsverbetering, in zijn nieuwe handboek staan de letters SRH voortaan voor Steunend Relationeel Handelen.
'We hebben daarvoor gekozen, omdat verschillende herstel-ondersteunende programma's en instrumenten steeds vaker worden gecombineerd. Hierdoor komt er meer nadruk te liggen op belangrijke basiswaarden als gelijkwaardigheid en respect ter versterking van autonomie, veerkracht en welzijn, waarbij een passende methodiek wordt gezocht. Dat is grote accentverschuiving.'

Bij herstel gaat het erom dat mensen moeten leren omgaan met 'levenscatastrofes', zoals ontslag, een echtscheiding of een chronische aandoening, licht Den Hollander toe. 'Bij die herstelprocessen moet er van alles op individueel niveau gebeuren - want herstellen doe je zelf. Maar daarnaast vraagt dit ook om een steunsysteem in de omgeving, zodat mensen in staat zijn om te groeien en gelukkig te worden - want herstellen doe je niet alleen', benadrukt de hoofdopleider.
In zijn tijd bij de RINO Groep heeft hij deze inzichten gedeeld, niet alleen met honderden zorgprofessionals in bij- en nascholingstrajecten, maar ook met zorgverleners in Oost-Europa, België, Denemarken, Curaçao. Daarmee leverde hij een enorme impuls aan het verspreiden van het gedachtegoed rond herstel.

De afgelopen jaren hebben ervaringsdeskundigen een steeds grotere inbreng gekregen bij de RINO Groep. Met hun input kunnen zorgverleners hun voordeel doen, onderstreept Den Hollander. 'Steeds vaker worden cursussen en workshops gegeven door duo's, waarbij een van de docenten ervaringsdeskundig is. Daarmee is de RINO Groep op de goede weg. Ik heb gemerkt dat mijn ervaringsdeskundige collega’s op andere dingen letten; dus samen vorm je een mooi palet.'
Al werkend in de ggz heeft ook Jacquelin Zents in de afgelopen decennia de focus op herstel en ervaringsdeskundigheid zien toenemen. 'Aanvankelijk dachten wij veel te veel voor cliënten, maar dat werkte helemaal niet. Gelukkig is dat nu veranderd en sluiten professionals steeds meer met een vragende houding aan bij de ervaringskennis van de cliënt, en bij wat voor hem of haar 'werkt' of ooit gewerkt heeft. Dat vraagt van zorgverleners dat zij eerst invoegen, voordat ze werkelijk iets kunnen toevoegen. Maar hoe doe je dat als zorgverlener? Met welke houding ga je met iemand op pad? Hoe denk je met iemand mee, zonder van alles aan te dragen, op te lossen of te adviseren? En wat voor relatie bouw je zo al samenwerkend op met een cliënt? Dat soort vragen blijven centraal staan in SRH-trainingen die de RINO Groep verzorgt.'

'Ik heb mijn cursisten altijd willen inspireren, zodat zij het 'vonkje' weer kunnen ontsteken bij anderen', zegt Den Hollander terugkijkend. 'Het is goed dat ze methodieken leren hanteren. Maar nog veel belangrijker vind ik het dat ze een beetje burgerlijk ongehoorzaam durven zijn. De mooiste dingen komen immers tot stand wanneer eigenwijze mensen hun gang gaan en tegen de stroom in blijven zwemmen. Dus neem ook als zorgverlener vooral het lot in eigen handen. Voeg je niet naar de bureaucratie van je organisatie, maar doe wat je kan en ga daar vol voor. Dat heb ik graag willen meegeven!'
'Inderdaad! Natuurlijk is het goed dat onze deelnemers vaardiger worden en hun kwaliteiten verbeteren', voegt Jacquelin hieraan toe. 'Maar voor mij is een training pas echt geslaagd als ik hoor hoe cliënten hierdoor echt verder komen in hun proces en hun ontwikkeling. Daar ligt uiteindelijk de 'winst'. Want ons werk in de ggz is altijd 'ten dienste van'!'