Gebruikersgemak
Fantastisch vind ik het dat er mensen zijn die oplossingen vinden voor allerlei dingen waar anderen in het dagelijks leven tegenaan lopen. Bijvoorbeeld Google Maps; een leven zonder kan ik me echt niet meer voorstellen. De app is eenvoudig in gebruik, doet wat het moet doen en maakt het leven van velen een flink stuk makkelijker. Wie kan zich die reizen nog herinneren met gigantische, uitgevouwen wegenkaarten en stapels geprinte routebeschrijvingen?Soms worden er ook oplossingen bedacht, waarbij heel duidelijk is dat de eindgebruiker niet is gevraagd om mee te denken in de ontwikkeling. Ken je die apparaten met veel te veel (of juist veel te weinig) knopjes die bovendien totaal niet intuïtief zijn? Of computerprogramma’s waar je zo vaak moet klikken voordat je op de gewenste plek bent? Er is dan duidelijk niet nagevraagd wat de meest gebruikte functies zijn. De eindgebruiker betrekken bij de oplossing - dat is altijd een goed plan, ook als het op voorhand lastig lijkt.
Altijd de weg naar huis
Het team van het ECDT (het Expertise Centrum Dementie en Technologie aan de TU Eindhoven) ontwikkelde het Welthuis kompas. De vraag die hieraan vooraf ging, was: hoe kunnen mensen met dementie zo lang mogelijk en met zoveel mogelijk zelfstandigheid, op een veilige manier op pad? Het antwoord was Welthuis kompas. ‘We zijn hier samen met de eindgebruikers - een groep mensen met dementie - toe gekomen’, vertelt Wijnand IJsselsteijn, hoogleraar aan de TU/e, en co-director van het ECDT. Zijn collega Rens Brankaert stond aan de wieg van dit navigatiehulpmiddel: ‘Op het kompas is één grote pijl te zien die altijd wijst in de richting van ‘thuis’.’ Het resultaat blinkt uit in eenvoud aan de buitenkant, maar bevat onderliggend geavanceerde technologie.Wat mij betreft een prachtig voorbeeld van hoe technologie ondersteunend kan zijn aan de behoeften van cliënten. In dit geval zodat de mens met dementie vanuit eigenwaarde en autonomie kan meebeslissen over wat er in zijn leven gebeurt en zo lang mogelijk zelfstandig een wandelingetje kan maken. Warme technologie noemen ze dit in Eindhoven.
Leerzame samenwerking
Wijnand hoeft niet lang na te denken over de vraag wat ze hebben geleerd van dit project. ‘De samenwerking met de ouderen was leerzaam en waardevol voor het eindproduct’, zegt hij. ‘Tuurlijk, een gps-tracker meegeven was ook een oplossing geweest, maar die voorziet met name in de behoefte van de naasten en begeleiding, die via de gps-tracker weten waar de cliënt is. Andersom helpt een gps-tracker de cliënt niet om de weg terug te vinden.’ Wijnand vertelt dat de designers pas tot de essentie van het probleem kwamen toen de cliënten zelf aan het woord kwamen. En van daaruit werd de kern van de oplossing vrijwel direct duidelijk.In de ontwikkeling bleken legio aanvullende opties mogelijk. Zoals vaste routes inprogrammeren, een stappenteller, of een set aan bekende plekken erbij vermelden. Maar die verleiding tot extra functies moest het team weerstaan. ‘Het doel was geen gave coole gadget, maar een oplossing die deed wat het moest doen – intuïtief, bruikbaar en niet-stigmatiserend.’
Om innovatie een plek in de zorg te geven is er nog iets heel belangrijk volgens Wijnand: ‘Je moet bereid zijn om veel uit te proberen, te falen en te leren. Leren over het product, maar ook leren over de toepassing van het product in het zorgproces’, zegt hij. ‘De technologie doet het wel, maar of het product in de praktijk gebruikt wordt is van veel meer afhankelijk. Hoe de innovatie een plek in het reguliere zorgproces te geven, moet onderdeel van het design traject zijn’, aldus Wijnand.