Bij cliënten met een licht verstandelijke beperking (LVB) is het vaak erg moeilijk te onderscheiden waar sociaal niet-aangepast, niet op de ander afgestemd gedrag vandaan komt. De gevolgen van een verstandelijke beperking en de gevolgen van tekorten in de sociale en emotionele ontwikkeling kunnen een forse overlap vertonen met de kenmerken van een persoonlijkheidsstoornis. Maar al te vaak is in de beschrijvende diagnostiek ook al een persoonlijkheidsstoornis als classificatie opgenomen.
Wanneer iemand met een LVB gedragskenmerken van een persoonlijkheidsstoornis vertoont, lopen veel diagnostici vast omdat er nog erg weinig bekend is over deze dubbele diagnose, over het onderscheid tussen 'tekort' en 'stoornis'. Er is nauwelijks wetenschappelijk onderzoek naar gedaan en de gebruikelijke theoretische kaders over persoonlijkheidsstoornissen schieten tekort. Daarbij zijn de diagnostische instrumenten niet geschikt voor afname bij mensen met een beperkt begripsvermogen. Ook op het gebied van behandeling zijn er weinig wetenschappelijk en effectief bewezen interventies specifiek voor cliënten met een LVB en persoonlijkheidsproblemen. Toch kunnen mensen met LVB profijt hebben van de gebruikelijke behandelmethoden. Voorwaarde is dan wel dat bestaande interventies afgestemd worden op de leerstijl die samenhangt met de LVB. Behandelvormen moeten aangepast worden aan de mogelijkheden, behoeften en beperkingen van mensen met LVB.
De cursus behandelt de volgende onderwerpen per dag:
Dag 1
a. Diagnostiek van de persoonlijkheidsontwikkeling bij mensen met een VB:
- begripsbepaling in verband met de verstandelijke ontwikkelingsstoornis (DSM-5)
- stand van zaken met betrekking tot persoonlijkheidsdiagnostiek; in literatuur, richtlijnen wetenschappelijk onderzoek
- diagnostische modellen
- handicap en een ontwikkelingspsychologisch onderzoeksmodel: sociale en emotionele ontwikkeling centraal
- beschrijvende modellen
- risicofactoren voor het ontstaan van persoonlijkheidsproblemen
- differentiaal diagnostisch redeneren (comorbiditeiten)
- richtlijnen in het diagnostisch onderzoek naar persoonlijkheid bij mensen met een LVB
- cliënt-kenmerken
- therapie-kenmerken
- therapeut-kenmerken
Dag 2
b. Vervolg: indicatiestelling voor behandeling
c. Behandeling:
- algemene aandachtspunten bij behandeling van cliënten met LVB
- aandachtspunten bij behandeling van cliënten met LVB en persoonlijkheidsproblematiek, o.a. attitude
- bespreken, vertalen en afstemmen van diverse therapievormen, zoals (dialectische) gedragstherapie, ACT op LVB
- verdieping m.b.t schematherapie specifiek voor cliënten met LVB en persoonlijkheidsproblematiek
- werkvormen afwisselend zowel theoretisch als interactief
