Als professional heb je soms te maken met ouderen die worstelen met nog ouder worden of die verlangen naar het einde. Er kunnen daarbij verschillende thema’s spelen, zoals eenzaamheid, bestaansmoeheid en weerzin tegen afhankelijkheid. Tijdens deze cursus leer je als behandelaar om betekenis te geven aan deze thema’s en om ze te begrijpen en beleven. Wanneer is een leven als oudere ‘voltooid’? Tot hoever ga je als behandelaar? Vraagt intrinsiek lijden van ouderen om een nieuwe verhouding tot achteruitgang, levenseinde en de dood? Hoe kunnen we als behandelaar de eenzaamheid/het lijden van de (kwetsbare) oudere verdragen? Hoe kunnen we het uithouden bij de tragiek en het voortdurend-te-moeten-inleveren-syndroom? En hoe zorg je voor eigen innerlijke ruimte om geen oplossing te kunnen aandragen voor het lijden van (kwetsbare) ouderen?
Professionals zijn bij ouderen eerder dan bij jongeren geneigd om het verlangen naar de dood en suïcidaal gedrag te accepteren als horend bij de leeftijd, wat goede presentie en interventie in de weg kan staan (Deluty, 1988). Als professionals niet weten of er een oplossing voor een doodswens is, in de vorm van een euthanasieverzoek, dan zijn zij geneigd om gesprekken hierover uit de weg te gaan en geen aanvullende behandeling aan te bieden (Rurup, 2005).
Vragen waarmee sommige ouderen worstelen:
- Waarom moet ik verder?
- Wat staat mij aan lichamelijke aftakeling te wachten en hoe moet ik daar mee omgaan?
- Hoe en waarom kom ik nog de dag door: huilend, in bed liggend, voor me uit starend?
- Hoe kom ik aan medicatie om te kunnen stoppen met leven?
- Wie mag en kan mij helpen bij mijn doodswens?
Thema’s van ouderen die lijden aan het leven:
- existentiële eenzaamheid
- maatschappelijk uitgerangeerd zijn
- zichzelf verliezen (geschonden zelfbeeld: hoe kunnen ze zich nog identificeren met de persoon die ze zijn of dreigen te worden op hoge leeftijd en willen ze dat wel?)
- bestaansmoeheid
- machteloosheid bij de omgeving: direct betrokkenen en de professional
- weerzin tegen afhankelijkheid (voortdurend-inleveren-syndroom)
- omgaan met de spagaat: hoe rationeel en vrij is het zelf te kiezen levenseinde?
- omgaan met en verdragen van de begoocheling van het lijden aan het leven (misschien wel het voltooide leven)
Waar vragen deze thema’s en gevoelens om?
- een confrontatie met ontwrichtende vragen over de eigen leegte, onvervuld verlangen van de behandelaar en van de oudere die lijdt aan het leven
- geduld en presentie van de behandelaar
- het reflecteren op en omgaan met het dilemma dat er geen oplossing is/hoeft te zijn
- het leren en durven verdragen van de tragiek van het (nog) ouder worden (geen wegloopbeweging van het eigen innerlijk)
