‘Samen koken met z’n allen kan niet meer. Het wordt weer voornamelijk thuis zitten. En voor hoe lang? Ik word hier echt depri van,’ vertrouwde een vriendin van mijn eetclub mij toe na afloop van de persconferentie waarin het kabinet een gedeeltelijke lockdown aankondigde. Zelf bekroop mij ook een moedeloos gevoel: hoe lang gaat dit nog duren?
Hardhandig worden we in deze tijd met de neus op de feiten gedrukt hoe onvoorspelbaar het leven kan zijn. Ziekte, dood, ontslag, een virus: ze kunnen ons leven rücksichtslos op z’n kop zetten. En naar het ‘waarom’ blijft het gissen. Voor mensen met een sterk verlangen naar controle en orde is dit moeilijk te verkroppen.
De troost van Camus
16 oktober 2020
In deze blog gaat Hedda in op de onvoorspelbaarheid van het leven. Ziekte, dood, ontslag, een virus: ze kunnen ons leven rücksichtslos op z’n kop zetten. De filosofie van de Franse schrijver en filosoof Albert Camus kan ons misschien troost bieden.
De crux van het leven is onze vrijheid: de mens is weliswaar niet vrij om aan zijn lot te ontsnappen, maar hij heeft wel de vrijheid om zijn leven zelf vorm te geven.
Albert Camus
Filosoof Albert Camus
Kan de filosofie van de Franse schrijver en filosoof Albert Camus misschien troost bieden? Camus, auteur van onder meer La Peste, wijst op het belang van tegenslag aanvaarden en tegelijkertijd de moed niet opgeven. Hij vergelijkt het leven van de mens met het lot van Sisyphus, een figuur uit de Griekse mythologie. Sisyphus had het gewaagd de goden uit te dagen en als straf daarvoor moest hij telkens een grote ronde steen een berg op rollen. Zodra hij boven was, rolde deze weer naar beneden en moest Sisyphus opnieuw beginnen.
Kan de filosofie van de Franse schrijver en filosoof Albert Camus misschien troost bieden? Camus, auteur van onder meer La Peste, wijst op het belang van tegenslag aanvaarden en tegelijkertijd de moed niet opgeven. Hij vergelijkt het leven van de mens met het lot van Sisyphus, een figuur uit de Griekse mythologie. Sisyphus had het gewaagd de goden uit te dagen en als straf daarvoor moest hij telkens een grote ronde steen een berg op rollen. Zodra hij boven was, rolde deze weer naar beneden en moest Sisyphus opnieuw beginnen.
Je leven lang een steen steeds weer omhoog duwen: hoe zinloos wil je het hebben? Hoe moedeloos word je daarvan? Op het eerste oog lijkt het inderdaad een zinloos leven. Maar volgens Camus is dit geenszins het geval. De crux zou onze vrijheid zijn: de mens is weliswaar niet vrij om aan zijn lot te ontsnappen, maar hij heeft wel de vrijheid om zijn leven zelf vorm te geven. Sisyphus kon dus niet ontsnappen aan zijn lot om de steen de berg op te duwen, maar hij kon er wel vreugde aan ontlenen dat zijn spieren steeds sterker werden of dat hij de zon voelde schijnen op zijn huid.
Het Stoïcisme en Acceptance Commitment Therapie
Om gelukkig te zijn is het volgens Camus van belang vooral te accepteren dat het leven onvoorspelbaar en onverklaarbaar is. De filosofische stroming Stoïcisme klinkt door in de filosofie van Camus, zoals die ook doorklinkt in de hedendaagse Acceptance Commitment Therapie (ACT). Het waren immers de Stoïcijnen die ruim tweeduizend jaar geleden al het belang benadrukten om onderscheid te maken tussen dingen waarop we wél en géén invloed hebben en om de dingen waarop we geen invloed hebben los te laten. Ook bij ACT staat het aanvaarden van een vervelende situatie centraal. Daarna ontstaat pas ruimte en aandacht voor dingen die belangrijk zijn en kunnen geluksgevoelens ontstaan.
In deze tijd is het de kunst te accepteren dat we geen invloed hebben op de pandemie. Dat is ons lot. Maar we hebben er wel invloed op hoe we met dit lot omgaan. Met dit in gedachte duwde ik mijn moedeloosheid weg en belde mijn vriendin: ‘Met z’n allen samen koken kan voorlopig inderdaad niet meer. Maar met elkaar iedere vrijdag gelijktijdig via Zoom koken, dat kan nog wel! Wat vind je? Doen?’