'Niet te dichtbij komen hoor!' zei ik tegen mijn ouders. Ze zijn midden tachtig. Afgelopen weekend bezocht ik ze in Enschede. Ze vergaten regelmatig om anderhalve meter afstand van mij te houden. De behoefte elkaar aan te raken was groter dan de angst voor een onzichtbaar stukje genetisch materiaal – een virus dat op zichzelf niets kan. Over ons weerzien hing een onzichtbare sluier van angst.
Diepe val
Nog niet zo lang geleden waande de mensch zich oppermachtig. Waren wij immers niet de kroon op de Schepping? De baas op de planeet? Waren wij er als mensheid niet in geslaagd honger, ziekte en oorlog grotendeels uit te bannen? Die onoverwinnelijkheid verdween begin dit jaar als sneeuw voor de zon. We maakten met z’n allen een diepe val.
Maar, het accepteren van zo’n diepe val is lastiger dan ooit. ‘We kunnen niet meer met tegenslagen en verdriet omgaan', zegt ook de Vlaamse psychiater Dirk de Wachter in zijn essay De kunst van het ongelukkig zijn. De maakbaarheid en de individualiteit van de mens vieren hoogtij. ‘Wij zijn ten diepste natuurlijk strompelende, tekortige wezens, maar dat past niet in de wereld van de maakbare mens.’ Onder het mom: Geluk? Gezondheid? Dat is toch je eigen keuze?
Zijn wij nog wel de baas?
28 augustus 2020
In deze blog vraagt Hedda zich af in hoeverre wij mensen überhaupt de touwtjes in ons leven eigenlijk in handen hebben.
'Er gingen geluiden op dat onze samenleving blijvend socialer en warmer zou worden en minder individualistisch. Helaas werd er te vroeg gejuicht.'
Hedda van 't Land
Acceptatie
Hoe anders ging het er vroeger aan toe. Toen accepteerden we rampspoed gewoon en hadden we goden. We brachten de goden offers om het tij te keren. Later vonden we het Gods wil als ons iets vervelends overkwam en baden we om verlossing. Tegenwoordig kijken we bij rampspoed helemaal niet naar een goddelijke macht of kerk. We zitten zélf aan het stuur. Tenminste, die illusie hebben we.Gezamenlijke aanpak
Nu het coronavirus de mensheid als geheel treft en geen onderscheid maakt tussen mensen, is gezondheid voor heel even niet meer onze eigen keuze. De overheid nam de regie in het bewaken van het algemeen gezondheidsbelang. ’Alleen samen krijgen we corona onder controle’, sprak premier Mark Rutte als commander-in-chief.Vrijblijvend was zijn appèl geenszins. Alles werd in het werk gesteld om de controle te herwinnen. 'De lockdown was ons machtsvertoon. We zouden dat verdomde virus wel eens even laten merken wie de baas is op deze planeet’, merkte schrijver Ilja Leonard Pfeiffer op in zijn column in NRC Handelsblad. En hoe! De meesten van ons hielden ons aanvankelijk strak aan de regels. Massaal werkten we vanuit huis en haalden we boodschappen voor onze seniore buren.
Individuele vrijheid
Er gingen geluiden op dat onze samenleving blijvend socialer en warmer zou worden en minder individualistisch. Helaas werd er te vroeg gejuicht. Na een periode van inperking van onze vrijheid om het virus onder controle te krijgen, nam de solidariteit in onze samenleving weer af.Zo vinden sommige jongeren dat ze teveel moeten opofferen voor de ouderen en zwakkeren in de samenleving, zien we burgerlijke protesten en klagen actiegroepen de staat aan omdat de coronaregels hun individuele vrijheid teveel inperken. Het individu neemt de teugels weer wat strakker in handen; gezondheid is immers je eigen keuze.
Ook mijn ouders nemen het heft weer in eigen handen. Bij mijn vertrek uit Enschede vertelden ze dat ze pas geleden een abonnement hadden genomen op de Albert Heijn Thuisservice. Ze willen niet langer meer een beroep doen op hun buren voor het ophalen van de boodschappen.
Bronnen:
- NRC Handelsblad: 'Ilja Leonar Pfeijffer over de lessen van de lockdown: 'Het was onmogelijk het goede te doen'
- Lannoocampus: 'De kunst van het ongelukkig zijn'