'Als kind dacht ik dat het normaal was om klappen thuis te krijgen'

Vorige week was ik op een reünie van mijn basisschool. Na ruim 42 jaar zag ik al mijn oud-klasgenootjes en -leraren terug.

‘Merkten jullie dan niets aan mij?’, vroeg klasgenoot Jacqueline tijdens het eerste voorstelrondje. ‘Iedere dag werd ik thuis mishandeld en gekleineerd. Uiteindelijk ging ik als vijftienjarige het huis uit. En het gekke was dat ik als kind dacht dat het normaal was dat je thuis klappen kreeg. En dat iedereen soms pijn voelde bij het zitten.’

Wat kindermishandeling met je doet

Kindermishandeling, en dat bij ons in de klas. Confronterend. Uniek is Jacqueline helaas niet. Jaarlijks krijgen bijna honderdtwintigduizend kinderen te maken met kindermishandeling. Vaak is de ouder de agressor, die meestal zelf problemen heeft en de zorg niet goed aankan. Uit onderzoek blijkt dat de gevolgen van mishandeling voor een kind groot kunnen zijn. Zo heeft het mishandelde kind meer kans op depressie, angststoornissen, verslaving aan alcohol en/of drugs en seksueel risicogedrag. Ook is er meer kans dat hij of zij later niet in staat blijkt om haar eigen kinderen goed op te voeden.

Was mij iets aan Jacqueline opgevallen? Had ik iets over het hoofd gezien? Ik was zelf nog een kind, maar toch. Een stil en teruggetrokken meisje, zo herinner ik me haar. Was dat juist een signaal dat er iets aan de hand was geweest? Jacqueline bevestigde mijn vermoeden: ‘Ja, dat klopt, ik was inderdaad een stil meisje. Ik had geen vertrouwen in mijzelf, want thuis werd ik voortdurend gekleineerd.’

Verplichte meldcode voor leraren

Ik keek naar onze oud-leraren en zag dat ze ontdaan waren. Hadden zij niet iets moeten zien? In de jaren zeventig van de vorige eeuw kreeg het signaleren van kindermishandeling op school niet zoveel aandacht als nu. Tegenwoordig is de rol van de leerkracht veel minder vrijblijvend. De kans dat een mishandeld kind onder de radar blijft, is gelukkig stukken kleiner. De overheid maakt zich hier al jaren hard voor. Zo ging op 1 juli 2013 de Wet Verplichte Meldcode Huiselijk geweld en Kindermishandeling van kracht en per 1 januari 2019 de aangescherpte meldcode.

Leraren zijn nu wettelijk verplicht om een meldcode te gebruiken bij signalen van kindermishandeling, zodat zo snel mogelijk hulp kan worden geboden en de mishandeling een halt toegeroepen kan worden. ‘We moeten alles uit de kast halen om signalen van geweld en verwaarlozing eerder en beter in beeld te krijgen. Professionals hebben daar een cruciale rol in. De verbeterde meldcode gaat hen helpen om op tijd in actie te komen’, stelde Minister De Jonge van het Ministerie van VWS vorig jaar. Maar hoe duidelijk zijn signalen als een kind niets zegt?

Van pijn naar passie

Jacqueline zei dat het nu gelukkig goed met haar gaat. Van al het onrecht in haar jeugd had ze haar levenswerk gemaakt. Als rechercheur bestrijdt ze nu dag in, dag uit de complexe, zware, georganiseerde misdaad in Nederland. Het onrecht in haar leven heeft ze kennelijk weten te overwinnen en ten goede gekeerd, schoot het door mijn hoofd. Tegelijkertijd sijpelde het besef door dat het meisje dat wij vroeger niet konden beschermen, zich nu met ziel en zaligheid inzet om ons leven veiliger te maken.


Bronnen:

• Nederlands Jeugdinstituut: Kerncijfers kindermishandeling
• Nederlands Jeugdinstituut: Nationale Prevalentiestudie Mishandeling
• Ministerie VWS/Movisie: www.huiselijkgeweld.nl
• Nederlands Jeugdinstituut: ​​​​​​'Kindermishandeling zien en samen aanpakken'
• Onderwijsinspectie: Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling
• Rijksoverheid: Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling
• CNV Onderwijs: Meldcode kindermishandeling gewijzigd
• www.weektegenkindermishandeling.nl ​​

 

Wil je jezelf verder ontwikkelen in signalering en behandeling bij kindermishandeling?