Het gebeurt elke lesdag een keer. Als ik de film ‘Gekkenwerk’ van ervaringsdeskundigen* laat zien met hun terugblik op de psychiatrie. Daarin wordt zeer kleurrijk verteld over ‘die smerige afdelingen’. Dat mensen koffie slurpen van de grond. Dan zit er altijd wel een professional in de klas die boos wordt. Boos, omdat het niet waar is (‘het is wel schoon bij mij!’). Of boos omdat het niet eerlijk is (‘denk je dat ik tijd heb om schoon te maken?!’). Of boos omdat er niets aan te doen is (‘weet je wel hoe oud en versleten die afdelingen zijn, het vuil gaat niet meer uit het fornuis en de brandgaten zitten in de vensterbank!’). Of boos omdat het vechten tegen de bierkaai is (‘sommige mensen trekken een spoor van koffie, shag en spullen, daar is niet tegenaan te vegen!’). En dat is waarschijnlijk allemaal waar. Net zo waar als de ervaring van de patiënt: ‘hoe kun je nou, als je op je slechts bent, in zo’n omgeving beter worden?’
De krimpende budgetten ten spijt, blijven de professionals hun stinkende best doen om dit verwijt van zorggebruikers op te lossen. Soms door het tot beleid of norm te verheffen: de opnameklinieken zien er een stuk beter uit als ze de High en Intensive Care** normen volgen. Soms door ruzie met de baas te maken (‘kom dan zelf in die keukens kijken!’). Soms door te poetsen dat het een aard heeft. Dat is goed. En nodig.
Misschien wel het belangrijkste element om überhaupt goede zorg te kunnen verlenen is iets anders. Ons realiseren dat de ervaring van de zorgontvanger dat het vies is, naast die van de werker staat die weet dat zij vanochtend heeft staan boenen op het aanrecht. Het is allebei waar. De ervaring van cliënten wordt niet per se beter omdat we als professional staan schrobben, ruzie maken met de baas of een afvinklijst maken. Zowel de menselijke ervaring als de context – uw afdeling of instelling dus – zijn geen constante factoren, eerder voortdurend wisselende knipperlichten.
Al onze waarheden samen vormen de brede werkelijkheid. Die valt nooit vanuit slechts één perspectief te bezien. Laat staan te beoordelen.
December 2016
Petra Schaftenaar
* De dvd ‘Gekkenwerk’ is te bestellen via de webshop van het Trimbos-instituut. Op YouTube zijn fragmenten uit de film te vinden.
** Meer informatie kun je vinden in het HIC werkboek (De Tijdstroom Uitgeverij).